Hoofdstukken
Voorwoord
2021 was een dynamisch jaar voor het Schadefonds. Commissievoorzitter Ludo Goossens en directeur Monique de Groot delen hun observaties en de mijlpalen van het Schadefonds.
Op onze website Jubileum – Schadefonds Geweldsmisdrijven hebben we daar aandacht aan besteed met een reeks van heel verschillende, maar stuk voor stuk interessante bijdragen. Die verhalen behouden ook na 2021 hun waarde.Monique de Groot ">
2021 in cijfers
Aanvragen
Over het hele jaar ontving het Schadefonds 9.117 aanvragen. Dit aantal was lager dan in 2020, toen 9.565 aanvragen zijn ingediend. In de zomer van 2021 kwamen er minder aanvragen binnen dan gemiddeld, maar dit trok weer aan in het najaar. Een duidelijk oorzaak hiervoor was er niet, mogelijk dat corona een rol heeft gespeeld. Steeds meer aanvragers weten ons langs digitale weg te vinden. Inmiddels handelen we meer dan 60% van onze aanvragen volledig digitaal af.
Totaal aantal aanvragen
Overige aanvragen
Beslissingen
Het Schadefonds neemt in principe een beslissing op iedere aanvraag die binnenkomt. In 2021 nam het Schadefonds in totaal 9.265 beslissingen. Een klein aantal aanvragen kon niet behandeld worden. Bij deze aanvragen ontbrak basisinformatie of er kon geen contact gemaakt worden met de aanvrager. Het aantal beslissingen is iets gestegen in vergelijking met voorgaande jaren. Met als uitzondering 2020, waarin er meer beslissingen zijn genomen vanwege het terugbrengen van de werkvoorraad. In 2021 zijn er medewerkers intern verplaatst om extra capaciteit vrij te maken voor de uitvoering van de Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg.
2021
Totaal
9.265
2020
Totaal
11.433
2019
Totaal
8.608
Doorlooptijden
Wettelijk gezien heeft het Schadefonds 26 weken de tijd om een aanvraag af te handelen. Intern hanteert het Schadefonds een doelstelling van gemiddeld 12 weken doorlooptijd per aanvraag. In 2021 is de gemiddelde doorlooptijd gestegen: over het hele jaar bedroeg de gemiddelde doorlooptijd 13 weken. Het Schadefonds had een verouderde werkvoorraad en in het najaar van 2021 zijn we hier actief mee aan de slag gegaan. Ook de eerder genoemde hoge instroom van de Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg had zijn weerslag op de reguliere doorlooptijden
Uitgekeerde bedragen
In 2021 keerde het Schadefonds 20,4 miljoen euro uit. Dit uitkeringsbedrag is vrijwel gelijk aan het bedrag in de voorgaande jaren. Het verschil van 6,6, miljoen ten opzichte van 2020 komt doordat we in dat jaar meer openstaande aanvragen hebben afgehandeld, wat heeft gezorgd voor een hoger uitkeringsbedrag in 2020. Het gemiddelde uitkeringsbedrag in 2021 was iets hoger dan voorgaande jaren: 4.219 euro.
Totaal uitgekeerd bedrag
(bedragen in miljoenen)
Gemiddeld uitkeringsbedrag
Ontvangsten CJIB
€ 1.605.970
Slachtoffers die een tegemoetkoming hebben ontvangen van het Schadefonds, krijgen soms alsnog een schadevergoeding van de dader. In dat geval verrekent het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) de nieuwe vergoeding met de eerdere tegemoetkoming van het Schadefonds. In 2021 vonden er 1.398 verrekeningen plaats, 13% meer dan in 2020. In totaal ontving het Schadefonds 1.605.970 euro van het CJIB.
Bureaukosten
€ 8.368.452
In 2021 bedroegen de bureaukosten van het Schadefonds 8.368.452 euro. Deze kosten vallen binnen het vastgestelde budget.
Klachten
In 2021 zijn 19 klachten geregistreerd bij het Schadefonds. Daarvan waren er negen ongegrond, zes gegrond en drie deels gegrond. Een klacht is ingetrokken. De (deels) gegronde klachten hadden vooral betrekking op de bejegening en de procedure. Het Schadefonds hecht veel waarde aan het zorgvuldig afhandelen van alle klachten. Wij nemen daarom altijd telefonisch contact op, zodat de indiener van de klacht een mondelinge toelichting kan geven. In deze gesprekken leggen we ook de aanvraagprocedure uit, wat vaak zorgt voor begrip. De ervaringen over de bejegening nemen we mee in de scholing van medewerkers.
2021
Totaal
19
Bezwaren
Aanvragers die het niet eens zijn met de beslissing van het Schadefonds, kunnen bezwaar maken. In 2021 behandelde het Schadefonds 504 bezwaren. Van die bezwaren bleek 35% gegrond; de betreffende aanvragers ontvingen alsnog een toekenning. In ongeveer 42% van de gegronde bezwaren werd de aanvraag toegekend op basis van nieuw beschikbare informatie, bijvoorbeeld informatie over het letsel of over de omstandigheden van het misdrijf.
Bij een bezwaarprocedure hoort vaak ook een hoorzitting. In 2021 vonden er in totaal 317 plaats: 162 telefonische hoorzittingen (ambtelijk horen), 49 online hoorzittingen (videobellen) en 106 hoorzittingen op kantoor.
2021
Totaal
504
2020
Totaal
590
2019
Totaal
555
Voorlichting
In 2021 heeft het Schadefonds in totaal 21 online voorlichtingen verzorgd. De focus lag op Slachtofferhulp Nederland (SHN). Voor SHN medewerkers verzorgden we een basis webinar over het Schadefonds en een training voor gevorderden over het optimaliseren van een aanvraag. Daarnaast vond een online regionale bijeenkomst plaats voor Schadefondsspecialisten bij SHN. Ook hebben we de eerste van tien regionale voorlichtingen verzorgd voor de politie, speciaal voor rechercheurs die zich richten op mensenhandel. Ook de collega’s van Bureau Slachtofferhulp en de politie in Caribisch Nederland kregen een online voorlichting.
Aanvragen per misdrijfcategorie
Slachtoffers van diverse misdrijven kunnen bij het Schadefonds terecht. In 2021 ontving het Schadefonds de meeste aanvragen vanwege mishandeling (43%). Ook misdrijven tegen de zeden (17%) kwamen veel voor. De verdeling van de overige aanvragen is als volgt:
2021
Totaal
100
Tijdelijke regeling vergoeding eigen risico
Toelichting
De Tijdelijke regeling vergoeding eigen risico zorgverzekering slachtoffers seksueel geweld was beschikbaar tot 1 november 2021. In totaal zijn er 416 aanvragen binnen gekomen bij het Schadefonds, 424 aanvragers ontvingen een beslissing op hun aanvraag. Dit extra aantal beslissingen houdt verband met het terugbrengen van de werkvoorraad van 2020.
Subsidieregeling overvallen 2021
Toelichting
Voor de Tijdelijke regeling stimulering preventieve maatregelen woning- en bedrijfsovervallen ontving het Schadefonds in 2021 121 aanvragen. Tegelijkertijd werden er voor deze regeling 127 beslissingen genomen. Dit extra aantal beslissingen houdt verband met het terugbrengen van de werkvoorraad van 2020. De regeling is eind 2021 beëindigd, aanvragen kunnen nog tot 1 juli 2022 worden ingediend.
Caribisch Nederland
Sinds 1 april 2019 is het mogelijk om een aanvraag in te dienen voor geweldsmisdrijven die na 1 januari 2017 zijn gepleegd op Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES-eilanden). In 2021 ontving het Schadefonds 20 aanvragen, 16 aanvragers ontvingen een positieve beslissing. In totaal keerde het Schadefonds 46.500 euro uit in 2021.
Naar aanleiding van een evaluatie zijn de werkafspraken met de BES-eilanden in 2021 aangepast. Een van de afspraken is aangescherpt, zodat voortaan beslissingen vertaald worden in het Spaans als dat nodig is. Daarnaast heeft het Schadefonds in 2021 online voorlichting gegeven.
Aanvragen
Slachtoffers
85% toewijzingspercentage over totaal afgehandelde aanvragen
Nabestaanden
85% toewijzingspercentage over totaal afgehandelde aanvragen
Beslissingen
Slachtoffers
Nabestaanden
Aanvragen per eiland
2019 t/m 2021 (totalen)
Slachtoffers
Nabestaanden
Tijdelijke regeling geweld in de jeugdzorg
Op 1 januari 2021 is de Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming slachtoffers geweld in de jeugdzorg van start gegaan. Deze regeling is bedoeld voor personen die tussen 5 mei 1945 en 12 juni 2019 als minderjarige slachtoffer waren van bovenmatig geweld of dwangarbeid tijdens hun verblijf in een pleeggezin, instelling, doven- of blindeninternaat of opvang van alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Het gaat om minderjarigen die onder verantwoordelijkheid van de overheid zijn geplaatst. Slachtoffers kunnen een aanvraag indienen voor een financiële tegemoetkoming van 5.000 euro. Aanvragen kunnen ingediend worden tot en met 31 december 2022. De tegemoetkoming is onderdeel van een breder pakket aan erkenningsmaatregelen. Het Schadefonds voert de financiële regeling uit.
De regeling voorziet in een grote behoefte
Het aantal aanvragen in 2021 oversteeg de verwachtingen: in totaal 7.089 aanvragen. Vooraf was ingeschat dat er in totaal 2.000 aanvragers in aanmerking zouden komen voor een tegemoetkoming. De looptijd van de regeling is 2 jaar, de verwachting was dat er in deze periode 2000 aanvragen bij het Schadefonds zouden binnenkomen. Dit aantal bleek binnen een maand al bereikt. Vanwege de grote hoeveelheid aanvragen is besloten om het team dat de aanvragen behandelt, fors uit te breiden. Inmiddels heeft het Schadefonds een aparte afdeling voor de regeling ingericht met 35 medewerkers.
Aanvragen
Beslissingen
Totaal
4.087
Bezwaren
Totaal
78
Beroep
Klachten
Totaal
6
Beroep
Doorlooptijden
De grote hoeveelheid aanvragen heeft ertoe geleid dat een aantal aanvragen in de zomerperiode niet binnen de termijn van 26 weken afgehandeld zijn. In die gevallen is contact opgenomen met de aanvragers. De gemiddelde doorlooptijd voor de behandeling van deze aanvragen bedroeg in 2021 21 weken.
Uitgekeerde bedragen
In 2021 keerde het Schadefonds 16,5 miljoen euro uit aan slachtoffers van geweld in de jeugdzorg.
Bureaukosten
€ 1.626.159
Nieuw beleid
In 2021 verschenen verschillende rapporten die relevant zijn voor de doorontwikkeling van de dienstverlening door het Schadefonds, waaronder de rapporten Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) en Werk aan uitvoering (WaU) en het adviesrapport ‘Op verhaal komen‘ van het adviescollege schadevergoedingsstelsel voor slachtoffers van strafbare feiten.
Doorontwikkeling dienstverlening
Adviesrapport van de commissie-Donner
In 2021 verscheen het adviesrapport ‘Op verhaal komen’ van het Adviescollege schadevergoedingsstelsel voor slachtoffers van strafbare feiten (commissie-Donner). Dit adviesrapport, dat op verzoek van de minister voor Rechtsbescherming is opgesteld, legt een stevige basis voor een toekomstig schadevergoedingsstelsel voor slachtoffers van strafbare feiten. Zo stelt de commissie voor om het bestaande geweldscriterium te moderniseren, zodat onder andere psychisch geweld en zedenmisdrijven via internet ook onder de reikwijdte van het Schadefonds komen te vallen. Een ander advies betreft aanpassing van de wet Schadefonds Geweldsmisdrijven, zodat personen die in Nederland gevestigd zijn en in het buitenland slachtoffer worden van een geweldsmisdrijf, voor een tegemoetkoming in aanmerking kunnen komen. In 2021 is het programma ‘Schadevergoedingsstelsel slachtoffers’ gestart voor uitwerking van de adviezen die het Schadefonds raken.
Wijzigingen in de beleidsbundel en letsellijst
In 2021 heeft het Schadefonds verschillende aanpassingen in de beleidsbundel en de letsellijst verwerkt. Er is nu een duidelijke uitleg over het begrip ‘aannemelijkheid’. Verder is het beleid voor de indieningstermijn van tien jaar gewijzigd. Onbekendheid met het Schadefonds geldt niet meer als reden om een aanvraag in te dienen na overschrijding van de indieningstermijn. Daarnaast zijn aanpassingen verwerkt rondom het vooronderstellen van ernstig letsel bij mensenhandel, de tegemoetkoming in onderhoudskosten van een graf en grafrechten en een wijziging in de wetgeving rondom de Participatiewet. Tot slot is er informatie toegevoegd over het beleid in het geval van een (terroristische) aanslag. Bekijk een overzicht van alle aanpassingen.
Samenwerking en evaluatie
Ook in 2021 heeft het Schadefonds weer nieuwe werkafspraken gemaakt met verschillende ketenpartners en contacten met hen geïntensiveerd. In december 2021 is de evaluatie van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) verschenen van de Tijdelijke regeling vergoeding eigen risico zorgverzekering slachtoffers van seksueel geweld.
Samenwerking met Slachtofferhulp Nederland
Slachtofferhulp Nederland (SHN) is voor het Schadefonds een belangrijke doorverwijzer en zij dient de meeste aanvragen voor slachtoffers in. Er is nauw contact tussen het Schadefonds en SHN. Ook in 2021 is er regelmatig overleg geweest om elkaar te informeren. Nieuw in 2021 waren interactieve webinars en een regionale bijeenkomst voor Schadefonds-specialisten van SHN.
Samenwerking met politie en Openbaar Ministerie
Samen met het Openbaar Ministerie (OM) en de politie is het Schadefonds in 2021 is gestart met het opstellen van nieuwe samenwerkingsafspraken. Voor sommige aanvragen heeft het Schadefonds informatie van deze partijen nodig om een zorgvuldig afgewogen beslissing te nemen. In een nieuw convenant dat begin 2022 wordt ondertekend wordt de aanlevertermijn verruimd van 20 naar 30 dagen. Deze verruiming leidt tot een betere samenwerking.
Samenwerking met het CJIB
Evaluatie tijdelijke regeling vergoeding eigen risico
Het Schadefonds heeft de Tijdelijke regeling vergoeding eigen risico zorgverzekering slachtoffers van seksueel geweld uitgevoerd. Deze regeling was gericht op meerderjarige slachtoffers van seksueel geweld die in de acute fase (maximaal zeven dagen nadat het geweld heeft plaatsgevonden) hulp kregen bij een CSG (Centrum Seksueel Geweld). Slachtoffers met een Nederlandse zorgverzekering konden een tegemoetkoming aanvragen van het wettelijk verplichte eigen risico van 385 euro. Deze tegemoetkoming was beschikbaar tot 1 november 2021.
In december verscheen een evaluatierapport, dat zicht geeft op de meest voorkomende drempels om hulp te zoeken na seksueel geweld. Voorbeelden van drempels zijn schaamte- en schuldgevoelens of mogelijke negatieve reacties. Hoewel het verband niet aangetoond wordt, sluiten de onderzoekers niet uit dat het eigen risico een extra drempel vormt om hulp in te schakelen. De evaluatie laat ook zien dat de tegemoetkoming door een aantal slachtoffers als erkenning wordt ervaren. Een inhoudelijke beleidsreactie van de betrokken departementen volgt in 2022 .
Samenwerking met ketenpartners via MijnSlachtofferzaak.nl
Slachtoffers van (gewelds)misdrijven krijgen met veel organisaties te maken. Niet alleen met het Schadefonds, maar vaak ook met de politie, het Openbaar Ministerie, Slachtofferhulp Nederland en het CJIB. Sinds eind 2020 kunnen slachtoffers de informatie van deze organisaties op één centrale plek vinden: MijnSlachtofferzaak. In 2021 is het aantal berichten op MijnSlachtofferzaak.nl namens het Schadefonds uitgebreid. In 2022 worden deze aan Mijnslachtofferzaak toegevoegd. Slachtoffers krijgen meer en inhoudelijk beter uitgewerkte berichten. Slachtoffers worden op deze manier beter geïnformeerd over de status van hun aanvraag.
Commissie
In 2021 heeft commissielid dhr. prof dr. C.H.C.J van Nijnatten de Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven verlaten in verband met het bereiken van de 70-jarige leeftijd. De vrijgekomen plek is ingevuld door mevr. S. Dijkstra PhD. Mevr. mr. A.J.J.G Schijns is aangetreden als Commissielid en plaatsvervangend voorzitter van de Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven. Verder bestond de Commissie in 2021 uit de volgende personen:
Voorzitter:
Dhr. mr. L.C.P. Goossens
Leden
Dhr. mr. F.J. Beerling
Mevr. mr. J.R. Dierx
Mevr. S. Dijkstra PhD
Mevr. mr. drs. E.A.M. Govers
Dhr. mr. R.R. Knobbout
Mevr. prof. dr. M. Olff
Mevr. mr. A.J.J.G. Schijns
Mevr. mr. A.I. van Strien
Dhr. mr. O.P.G. Vos
Vooruitblik 2024
De Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg loopt in elk geval tot eind 2022. Gelet op de ervaringen uit 2021 verwacht het Schadefonds nog een groot aantal aanvragen. Zo nodig treft het Schadefonds extra maatregelen om alle aanvragen tijdig te behandelen. Hiervoor overlegt het Schadefonds regelmatig met het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Het Schadefonds neemt deel aan het programma ‘Schadevergoedingsstelsel slachtoffers’ door het uitwerken van verschillende adviezen die gerelateerd zijn aan de Wet Schadefonds Geweldsmisdrijven. Halverwege 2022 zal het programma een advies uitbrengen aan de minister voor Rechtsbescherming. Het vervolg is afhankelijk van verdere politieke besluitvorming.
Het Schadefonds vindt het belangrijk te weten hoe aanvragers de dienstverlening ervaren. Om dit uit te zoeken analyseert het Schadefonds beschikbare data en neemt het Schadefonds interviews af met aanvragers. In 2022 wordt de complete ‘reis’ van de aanvrager in beeld gebracht, zodat op alle belangrijke momenten meetinstrumenten ingezet kunnen worden.
Halverwege 2022 presenteert het Schadefonds de meerjarenagenda 2022-2026. Hierin staat vermeld welke activiteiten het Schadefonds de komende jaren uitvoert om de doelen te bereiken. Hierbij sluit het Schadefonds aan bij het verbetertraject uit de rapporten POK (Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag) en WaU (Werk aan uitvoering) om de publieke dienstverlening te verbeteren.
Tot slot hoopt het Schadefonds op de (gedeeltelijke) terugkeer van medewerkers op kantoor. Dan kan er gestart worden met het nieuwe werken, een mooie mix tussen werken op kantoor en elders.
Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel. Daarmee erkent het Schadefonds namens de samenleving vanuit de overheid het onrecht dat hun is aangedaan. Zo draag het Schadefonds bij aan herstel van vertrouwen en doet recht aan slachtoffers en hun naasten.