Hoofdstukken
Voorwoord
2020 was een dynamisch jaar voor het Schadefonds. Commissievoorzitter Ludo Goossens en directeur Monique de Groot delen hun observaties en de mijlpalen van het Schadefonds.
2020 in cijfers
Aanvragen
Het aantal aanvragen was ook in 2020 hoog. Na een kortdurende daling in de eerste maanden van de coronacrisis, nam het aantal aanvragen vanaf juni weer toe. Over het hele jaar ontving het Schadefonds 9.565 aanvragen, 6% meer dan verwacht. Deze stijging houdt mogelijk verband met de toenemende politieke en maatschappelijke belangstelling voor het slachtofferbeleid.
Ook de digitalisering kan een rol spelen; de drempel om digitaal een aanvraag in te dienen wordt daardoor steeds lager. De bezoekersaantallen op de website van het Schadefonds ondersteunen deze gedachte.
Totaal aantal aanvragen
Overige aanvragen
Beslissingen
Het Schadefonds neemt een beslissing op iedere aanvraag die binnenkomt. In 2020 nam het Schadefonds in totaal 11.433 beslissingen (waarvan 10.201 op basis van aanvragen). Het aantal beslissingen ligt daarmee hoger dan het aantal aanvragen. Deze extra productie houdt verband met het terugbrengen van de werkvoorraad.
2020
Totaal
11.433
2019
Totaal
8.608
2018
Totaal
8.070
Doorlooptijden
Wettelijk gezien heeft het Schadefonds per aanvraag 26 weken de tijd om deze af te handelen. Intern hanteert het Schadefonds een doelstelling van gemiddeld 12 weken doorlooptijd per aanvraag. In 2020 heeft het Schadefonds de doorlooptijd teruggebracht van gemiddeld 17 weken (januari 2020) tot gemiddeld 8 weken (december 2020). Over het hele jaar bezien was de gemiddelde doorlooptijd 12 weken. Daarmee is de interne doelstelling behaald.
Uitgekeerde bedragen
In 2020 keerde het Schadefonds 27 miljoen euro uit. Dat is 6,8 miljoen euro meer dan in 2019. De voornaamste reden van deze stijging: we hebben meer openstaande aanvragen kunnen afhandelen. Daarnaast ontving het Schadefonds dit jaar meer aanvragen dan verwacht. Dat leidde tot meer uitkeringen. Het gemiddelde uitkeringsbedrag was vergelijkbaar met voorgaande jaren; 3.962 euro.
Totaal uitgekeerd bedrag
(bedragen in miljoenen)
Gemiddeld uitkeringsbedrag
Ontvangsten CJIB
€ 1.364.501
Soms krijgt het slachtoffer, na een tegemoetkoming van het Schadefonds, alsnog een schadevergoeding van de dader. Het Schadefonds neemt dan een verrekeningsbeslissing. Daarna verrekent het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) de nieuwe vergoeding met de eerdere tegemoetkoming van het Schadefonds. In 2020 vonden er 1.232 verrekeningen plaats. In totaal ontving het Schadefonds 1.364.501 euro van het CJIB.
Bureaukosten
€ 8.889.545
In 2020 bedroegen de bureaukosten van het Schadefonds 8.889.545 euro. Deze kosten vallen binnen het vastgestelde budget. Vanwege de voorbereiding op de uitvoering van de Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg kreeg het Schadefonds in 2020 extra budget toegekend: 318.000 euro. Ook ontving het Schadefonds extra budget om nog openstaande aanvragen uit 2019 te behandelen.
Klachten
Het aantal klachten was in 2020 beperkt. Het Schadefonds hecht veel waarde aan klachtenregistratie en registreerde in 2020 twaalf klachten. Daarvan waren er zes ongegrond, drie gegrond en drie deels gegrond. De (deels) gegronde klachten hadden vooral betrekking op de bejegening aan de telefoon, de behandelduur van de aanvraag en formulering in brieven.
2020
Totaal
12
Bezwaren
Aanvragers die het niet eens zijn met de beslissing van het Schadefonds, kunnen bezwaar maken. Het Schadefonds behandelde in het afgelopen jaar 590 bezwaren. Van die bezwaren bleek 35% gegrond; de betreffende aanvragers ontvingen alsnog een toekenning. In ongeveer 45% van de gegronde bezwaren werd de aanvraag toegekend op basis van nieuw beschikbare informatie. Dit is bijvoorbeeld informatie over het letsel of over de omstandigheden van het misdrijf.
Bij een bezwaarprocedure hoort vaak ook een hoorzitting. Normaal gesproken vindt de hoorzitting plaats op kantoor. In 2020 hebben, vanwege de coronamaatregelen, vrijwel alle hoorzittingen telefonisch plaatsgevonden (ambtelijk horen). Het Schadefonds heeft eind 2020 onderzoek gedaan naar de ervaringen van slachtoffers met het ambtelijk horen. De respondenten waren over het algemeen positief over het ambtelijk horen. Genoemde verbeterpunten, bijvoorbeeld op het gebied van verwachtingsmanagement en informatievoorziening, zijn doorgegeven aan de betrokken medewerkers en commissieleden.
2018
Totaal
596
2019
Totaal
555
2020
Totaal
590
Voorlichting
Door de coronacrisis konden er sinds het voorjaar van 2020 geen fysieke voorlichtingsbijeenkomsten plaatsvinden. Ketenpartners bleken hier, met de uitdagingen van het thuiswerken, in eerste instantie ook geen behoefte aan te hebben. Vanaf het najaar ontstond deze behoefte wel. Het Schadefonds heeft daarom de plannen voor digitale voorlichtingen naar voren gehaald. Inmiddels zijn er twee digitale voorlichtingen gegeven. Deze hadden de vorm van een webinar. Ook heeft het Schadefonds contact onderhouden met ketenpartners door medewerkers persoonlijk te informeren.
Aanvragen per misdrijfcategorie
Slachtoffers van diverse misdrijven kunnen bij het Schadefonds terecht. In 2020 ontving het Schadefonds de meeste aanvragen vanwege mishandeling (40 procent). De overige verdeling ziet er als volgt uit:
2020 (in %)
Totaal
100%
Pilot acuut seksueel geweld
Pilot acuut seksueel geweld 2020
De Tijdelijke regeling vergoeding eigen risico zorgverzekering slachtoffers seksueel geweld is per 1 september 2020 in werking getreden. In 2020 ontving het Schadefonds 87 aanvragen voor deze regeling. 78 aanvragers ontvingen in 2020 een beslissing op hun aanvraag.
Subsidieregeling overvallen
Subsidieregeling overvallen 2020
Voor de Tijdelijke regeling stimulering preventieve maatregelen woning- en bedrijfsovervallen ontving het Schadefonds in het afgelopen jaar 165 aanvragen. Tegelijkertijd werden er voor deze regeling 164 beslissingen genomen door het Schadefonds.
Focus op aanvragen
Het Schadefonds startte 2020 met ruim 3.400 openstaande aanvragen. Voor een gezondere bedrijfsvoering was het verstandig dit aantal terug te dringen. Het Schadefonds heeft dit gedaan met behulp van twee maatregelen: extra medewerkers en procesoptimalisatie.
Extra medewerkers
Het Schadefonds heeft op drie momenten in het jaar nieuwe medewerkers in dienst genomen. Daarmee is de personeelsformatie nu op orde.
Procesoptimalisatie
Door het nemen van inhoudelijke en procesgerichte verbetermaatregelen, kunnen juridisch behandelaars nu sneller beslissen op aanvragen. Zo zijn de kaders voor het vaststellen van de aannemelijkheid verduidelijkt en vragen behandelaars veel informatie nu telefonisch op in plaats van schriftelijk.
Huidige werkvoorraad
Door de inzet van deze maatregelen is het aantal openstaande aanvragen snel afgenomen. Vanaf mei 2020 kon het aantal openstaande aanvragen weer als ‘gezond’ beschouwd worden. Per 1 januari 2021 telt de werkvoorraad 2.300 aanvragen.
Evaluaties en nieuw beleid
Er vonden in 2020 twee evaluaties plaats: de ZBO-evaluatie Wet schadefonds geweldsmisdrijven en de evaluatie van de uitbreiding naar Caribisch Nederland. Ook was er nieuw beleid. In 2020 startte het Schadefonds met de uitvoering van de Tijdelijke regeling vergoeding eigen risico zorgverzekering slachtoffers seksueel geweld. Daarnaast bereidde het Schadefonds zich voor op de Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg.
ZBO-evaluatie
In juni 2020 werd de ZBO-evaluatie Wet schadefonds geweldsmisdrijven afgerond. De resultaten zijn positief. Uit de evaluatie blijkt dat het Schadefonds doelmatig en doeltreffend werkt. De rechtmatigheid en zorgvuldigheid van de verlening van beschikking worden als goed beoordeeld. Het overgrote deel van de slachtoffers voelt zich door het Schadefonds erkend als slachtoffer en ervaart de uitkering als een vorm van gerechtigheid. De werkprocessen zijn efficiënt ingericht.
De minister voor Rechtsbescherming benoemt in zijn beleidsreactie het doen van een financiële uitkering aan bepaalde slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven als de in de wet geformuleerde taak van het Schadefonds. Het doel van deze uitkering is het tegemoetkomen in de geleden schade. Daarmee (en ook door de burgergerichte wijze waarop het Schadefonds haar wettelijke taak uitvoert) wordt erkenning geboden aan slachtoffers. Met deze financiële tegemoetkoming draagt het Schadefonds bij aan het materiële herstel van het slachtoffer. Daarnaast ervaren slachtoffers de tegemoetkoming als een vorm van erkenning voor wat hen is aangedaan.
Een verbeterpunt is de rolverdeling tussen Commissie, bureau, opdrachtgever en eigenaar. Om deze rolverdeling te verduidelijken, werkt het Schadefonds in 2021 mee aan het opstellen van een relatiestatuut met de eigenaar en opdrachtgever.
Evaluatie Caribisch Nederland
In september 2020 heeft het Schadefonds de uitbreiding van de dienstverlening naar de BES-eilanden, die op 1 april 2019 in werking trad, geëvalueerd. In het eerste jaar (april 2019 – april 2020) ontving het Schadefonds 66 aanvragen. 54 aanvragers (83%) ontvingen een positieve beslissing. In totaal keerde het Schadefonds gedurende het eerste jaar een bedrag uit van € 217.866.
Diverse professionals (rechters, de politie, het OM en Bureau Slachtofferhulp) uit Caribisch Nederland zijn door het Schadefonds betrokken bij de evaluatie. Over de samenwerking met de medewerkers van het Schadefonds komen van alle partijen positieve reacties. De communicatie en samenwerking verlopen goed. Wel blijken er kleine verbeteringen mogelijk in de gemaakte afspraken. Het Schadefonds zal in 2021 daarom verschillende verbeteringen doorvoeren.
Tijdelijke vergoeding eigen risico acuut seksueel geweld
De Tijdelijke regeling vergoeding eigen risico zorgverzekering slachtoffers seksueel geweld betreft een pilot voor slachtoffers van acuut seksueel geweld. Wanneer zij binnen zeven dagen medische of psychische zorg zoeken bij een Centrum Seksueel Geweld, kunnen ze het eigen risico van de zorgverzekering vergoed krijgen. Zo hoeven zij niet zelf te betalen voor de ontvangen zorg.
De regeling is gestart op 1 september 2020. Ter voorbereiding heeft het Schadefonds diverse communicatiemiddelen ontworpen. Ook volgden medewerkers van de Centra Seksueel Geweld een online voorlichting met uitleg over de nieuwe regeling.
Voorbereiding regeling geweld in de jeugdzorg
De Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg komt voort uit het onderzoek door Commissie De Winter. Daaruit bleek dat kinderen in de periode 1945-2019 regelmatig slachtoffer werden van geweld in de jeugdzorg. Ook bleek dat de overheid onvoldoende heeft gedaan om dit geweld te voorkomen. De tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg loopt van 2021 tot 2022 en heeft als doel om met een financiële tegemoetkoming het leed van de slachtoffers te erkennen.
Het Schadefonds bereidde zich in 2020 voor op de invoering van deze regeling. Een interne projectgroep en een aantal commissieleden dachten met de ministeries mee over de inhoud van de regeling. Ook is het Schadefonds diverse samenwerkingsverbanden aangegaan. Deze hebben als doel om de slachtoffers te ontlasten tijdens de aanvraag. Bijvoorbeeld door het Schadefonds namens slachtoffers informatie op te laten vragen bij archieven of de raad voor de Rechtspraak. Daarnaast heeft het Schadefonds zich voorbereid door communicatiemiddelen te ontwikkelen en een team van juridisch behandelaars samen te stellen en in te werken.
Wijzigingen in de beleidsbundel en letsellijst
Er zijn in 2020 geen wijzigingen gedaan in de beleidsbundel en letsellijst. Wel zijn er wijzigingen voorbereid voor de beleidsbundel. Deze worden in 2021 gepubliceerd.
Fact 2020: nieuwe quickscan
Een mooie vertaling van het beleid naar de praktijk is onze vernieuwde quickscan. Dit instrument, waarmee websitebezoekers kunnen nagaan of het zinvol is een aanvraag te doen, is in 2020 geheel herzien. Door nieuwe vragen toe te voegen en adviezen gerichter te maken, krijgen bezoekers een duidelijker beeld van de kansrijkheid van hun aanvraag. De vernieuwde quickscan wordt begin 2021 op de website gepubliceerd.
Samenwerking
Het Schadefonds werkt samen met diverse ketenpartners. Ook in 2020 heeft het Schadefonds weer nieuwe werkafspraken kunnen maken met ketenpartners en contacten kunnen intensiveren.
Samenwerking met Slachtofferhulp Nederland
Slachtofferhulp Nederland is voor het Schadefonds een belangrijke doorverwijzer; het merendeel van de aanvragen komt binnen via Slachtofferhulp Nederland. Daarom is er nauw contact tussen de organisaties. In 2020 is er veel overleg geweest op verschillende niveaus. De training voor juridisch specialisten vond dit jaar plaats via een online platform in plaats van een bijeenkomst op locatie. Verder is er gestart met het uitwisselen van (anonieme) gegevens. Daarbij gaat het om cijfers over het aantal aanvragen en het type misdrijf, waarbij Slachtofferhulp Nederland de doorverwijzende partij was. Doel hiervan is om de samenwerking verder te optimaliseren.
Samenwerking met Nationale Politie
In 2020 heeft het Schadefonds regelmatig contact gehad met de Nationale politie. Allereerst zijn er verkennende gesprekken geweest om digitale gegevensuitwisseling te kunnen realiseren. Ook is er nauw contact geweest met Stichting Vergoeding schade Slachtoffers schietincident Alphen a/d Rijn (Stichting VSSA). Deze stichting is opgericht door de Nationale Politie. Stichting VSSA vergoedt de schade van slachtoffers van de schietpartij in winkelcentrum De Ridderhof in 2011. Het Schadefonds heeft met Stichting VSSA afspraken gemaakt voor verrekeningen. Wanneer slachtoffers eerder een tegemoetkoming ontvingen van het Schadefonds en nu een schadevergoeding krijgen van Stichting VSSA, wordt de eerdere tegemoetkoming ingehouden op de nieuwe schadevergoeding.
Samenwerking met Centra Seksueel Geweld
Vanwege de start van de Tijdelijke regeling vergoeding eigen risico zorgverzekering slachtoffers seksueel geweld heeft het Schadefonds de contacten met de Centra Seksueel Geweld geïntensiveerd. Deze tijdelijke vergoeding geldt immers voor slachtoffers die, na het meemaken van seksueel geweld, binnen zeven dagen hulp zoeken bij een Centrum Seksueel Geweld. Voor de Centra Seksueel Geweld is een relatiebeheerder aangewezen. Ook heeft het Schadefonds een webinar georganiseerd voor de Centra Seksueel Geweld. Na afloop ontvingen alle deelnemers een digitaal magazine met meer informatie over de tijdelijke regeling en de reguliere uitkering van het Schadefonds.
Samenwerking met het CJIB
Het convenant met het CJIB is in 2020 geëvalueerd. Hieruit bleek dat de samenwerking goed verloopt en da afspraken door beide partijen worden nagekomen. Het Schadefonds onderzoekt of er aanpassingen nodig zijn in het convenant, nu het Openbaar Ministerie steeds meer zaken afdoet met een strafbeschikking.
Samenwerking met ketenpartners via MijnSlachtofferzaak.nl
In 2020 is MijnSlachtofferzaak.nl beschikbaar gekomen voor slachtoffers. Dit slachtofferportaal is een gezamenlijk product van de Nationale Politie, Slachtofferhulp Nederland, het Openbaar Ministerie, het CJIB en het Schadefonds.
Commissie
Commissielid en plaatsvervangend voorzitter dhr. prof. mr. S.D. Lindenbergh heeft in 2020 de Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven verlaten. Een nieuw commissielid (tevens plaatsvervangend voorzitter) is geworven en in februari 2021 gestart. Verder bestond de Commissie in 2020, net als in 2019, uit de volgende personen:
Voorzitter
Dhr. mr. L.C.P. Goossens
Leden
Dhr. mr. F.J. Beerling
Mevr. mr. J.R. Dierx
Mevr. mr. drs. E.A.M. Govers
Dhr. mr. R.R. Knobbout
Dhr. prof. dr. C.H.C.J. van Nijnatten
Mevr. prof. dr. M. Olff
Mevr. mr. A.I. van Strien
Dhr. mr. O.P.G. Vos
Korte vooruitblik 2021
Ook voor 2021 verwacht het Schadefonds dat het aantal aanvragen hoog zal blijven. Daarnaast start in januari 2021 de uitvoering van de Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg. Dit vraagt van alle afdelingen binnen het Schadefonds om extra inspanningen. Met behulp van een goede planning en verschillende maatregelen probeert het Schadefonds de impact van de extra activiteiten op het normale werkproces te minimaliseren. Ook zal het Schadefonds regelmatig met het ministerie van Justitie en Veiligheid overleggen over de benodigde budgetten en de hoeveelheid benodigde medewerkers.
In maart 2021 wordt het rapport van het adviescollege schadevergoedingsstelsel slachtoffers misdrijfschade verwacht. Dit adviescollege doet onderzoek naar het schadevergoedingsstelsel van slachtoffers van strafbare feiten. Naar verwachting raakt dit rapport ook de werkzaamheden van het Schadefonds.
Ook volgt in 2021 een themabijeenkomst over slachtoffers met een licht verstandelijke beperking. Medewerkers, commissieleden en enkele deskundigen onderzoeken in deze bijeenkomst hoe de dienstverlening aan slachtoffers met een licht verstandelijke beperking verbeterd kan worden.
Tot slot markeert 2021 het 45-jarig bestaan van het Schadefonds. Een bijzonder moment, mede doordat het Schadefonds de eerste Nederlandse organisatie was op het gebied van slachtofferrechten. In het nieuwe jaar staat het Schadefonds daarom, samen met haar ketenpartners, stil bij deze mijlpaal.
Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel. Daarmee erkent het Schadefonds namens de samenleving vanuit de overheid het onrecht dat hun is aangedaan. Zo draag het Schadefonds bij aan herstel van vertrouwen en doet recht aan slachtoffers en hun naasten.