Hoofdstukken
Voorwoord
Commissievoorzitter Ludo Goossens en directeur Monique de Groot blikken terug op een jaar met opkomende aandacht voor slachtofferrechten, veel nieuwe aanvragen en de uitbreiding naar Caribisch Nederland.
2019 in cijfers
Aanvragen
Gedurende het hele jaar was het aantal aanvragen hoog. In totaal ontving het Schadefonds 9.251 aanvragen, waarvan 8.909 nieuwe aanvragen,137 herzieningsverzoeken en 205 aanvullende aanvragen. De sterke stijging van het aantal aanvragen schrijft het Schadefonds toe aan de toenemende aandacht voor slachtoffers. Wanneer slachtoffers bijvoorbeeld aangifte doen bij de politie, ontvangen zij standaard de verklaring van rechten van het slachtoffer. Daarnaast vond in de advocatuur een uitbreiding van de kosteloze toevoeging plaats. Ook heeft Slachtofferhulp Nederland haar digitale ondersteuning uitgebreid.
Totaal aantal aanvragen
Aantal overige aanvragen
Beslissingen
Elke aanvraag die het Schadefonds in behandeling neemt, leidt tot een beslissing. In 2019 zijn er 7.576 aanvragen behandeld. Daarnaast werden er 1.032 beslissingen genomen over verrekeningen. Het totale aantal beslissingen is daarmee 8.608.
2019
Totaal
8.608
2018
Totaal
8.070
2017
Totaal
8.232
Doorlooptijden
Het Schadefonds heeft per aanvraag een aantal weken nodig om deze af te handelen. De maximale wettelijke termijn daarvoor is 26 weken. Omdat het Schadefonds aanvragen graag sneller afhandelt, is er een interne doelstelling van gemiddeld 12 weken doorlooptijd per aanvraag.
In 2019 betrof de gemiddelde doorlooptijd 12 weken, tegenover 10 weken in 2018. De stijging van de gemiddelde doorlooptijd heeft vooral te maken met de sterke toename van het aantal aanvragen. Dit vroeg om aanpassingen in het werkproces. Vanwege de hoge werkvoorraad verwacht het Schadefonds dat de doorlooptijd in 2020 verder zal oplopen. Alles zal in het werk worden gesteld om aanvragen binnen de maximale termijn van 26 weken te behandelen.
Uitgekeerde bedragen
In 2019 werd er 20,2 miljoen euro uitgekeerd. Het gemiddelde uitkeringsbedrag was met 3.993 euro vrijwel gelijk aan het bedrag dat in eerdere jaren werd uitgekeerd.
Totaal uitgekeerd bedrag
(bedragen in miljoenen)
Gemiddeld uitkeringsbedrag
Ontvangsten CJIB
€ 1.100.860
Er vinden regelmatig verrekeningen plaats via het CJIB. Dit gebeurt wanneer het slachtoffer, na een tegemoetkoming van het Schadefonds, de schade alsnog kan verhalen op de verzekering of dader. In 2019 gebeurde dit 1.132 keer. In totaal ontving het Schadefonds ruim 1 miljoen euro via het CJIB.
Bureaukosten
€ 7.508.842
De bureaukosten van het Schadefonds bedroegen in 2019 7,5 miljoen euro. In 2018 was dit 6,7 miljoen euro. Redenen voor de extra kosten zijn het toenemende aantal aanvragen en de stijging in personeelskosten. Zo stegen in 2019 de cao-lonen.
Klachten
Het Schadefonds heeft het afgelopen jaar 22 klachten ontvangen. Klachten gingen onder andere over bejegening door medewerkers en de snelheid van de behandeling.
Bij klachten doet het Schadefonds navraag bij zowel de melder als de betrokken medewerker(s). Daarna volgt binnen zes weken een beslissing. In 2019 werden 4 klachten als terecht (gegrond) beoordeeld. Daarnaast waren er 3 klachten deels terecht. In 13 gevallen oordeelde het Schadefonds dat de klacht onterecht was. Tot slot is er 1 klacht ingetrokken en is 1 klacht nog in behandeling.
In 2020 volgt een onderzoek naar de klanttevredenheid. De uitkomsten worden gebruikt om de dienstverlening verder te optimaliseren.
2019
Totaal
22
Bezwaren
Wanneer aanvragers het niet eens zijn met de beslissing van het Schadefonds, kunnen zij een bezwaar indienen. In 2019 behandelde het Schadefonds 555 bezwaren. Aan 36% van de aanvragers die in bezwaar ging, werd alsnog een uitkering toegekend. Bij de meeste van die toekenningen (ruim 50%) was er nieuwe informatie beschikbaar. Soms kwamen er tijdens een hoorzitting nieuwe details naar voren over het misdrijf. Ook kwam het voor dat letsel na verloop van tijd ernstiger bleek dan eerder verondersteld.
2019
Totaal
555
2018
Totaal
596
2017
Totaal
599
2019
Voorlichting
Het Schadefonds verzorgt regelmatig voorlichtingen, voornamelijk bij zijn ketenpartners. In 2019 gebeurde dat 90 keer. De medewerkers van ketenpartners staan vaak in nauw contact met slachtoffers van geweldsmisdrijven. Het is belangrijk dat deze medewerkers precies weten hoe en wanneer het Schadefonds kan worden ingeschakeld.
De meeste voorlichtingen vonden plaats bij de Nationale Politie. Zij organiseerden in 2019 regelmatig opleidingen over slachtofferrechten. Het Schadefonds kon daarbij aansluiten om voorlichting te geven over de mogelijkheid tot een financiële tegemoetkoming.
Aanvragen per misdrijfcategorie
Het Schadefonds ontving in 2019 de meeste aanvragen voor mishandeling (44%). De verdeling per misdaadcategorie is als volgt:
2019 (in %)
Totaal
100%
Digitalisering dienstverlening: steeds belangrijker
Het Schadefonds vindt het belangrijk om digitaal goed bereikbaar te zijn voor slachtoffers. Ook in 2019 zijn daarvoor meerdere stappen gezet.
Digitaal klantportaal
Via het digitale klantportaal kunnen slachtoffers hun aanvraag snel en eenvoudig indienen. In 2018 kwam ongeveer een derde van de aanvragen binnen via het digitale portaal. Eind 2019 was dit 40%. Na anderhalf jaar ervaring met het portaal, weet het Schadefonds goed waar verbeteringen mogelijk zijn. Dit zal resulteren in een nieuwe versie, waarvan de ontwikkeling eind 2019 is gestart.
Website
Het Schadefonds werkt continu aan het optimaliseren van de website. Zo is deze eind 2019 aangepast op basis van de ervaringen van bezoekers. Ook is de vindbaarheid via zoekmachines verbeterd. Dit heeft een positief effect gehad op het aantal unieke websitebezoekers.
Informeren slachtoffers: ketenbreed slachtofferportaal
Slachtoffers van geweldsmisdrijven hebben te maken met meerdere instanties: de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie, het CJIB, Slachtofferhulp Nederland en het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Al deze partijen vinden het belangrijk om slachtoffers goed en volledig te informeren. Daarom werken ze gezamenlijk aan een portaal waarin alle informatie op één plek is te vinden. Het bundelen van deze informatie is een complexe en technische onderneming. Eind 2019 werden de eerste gebruikerstests uitgevoerd. Het Schadefonds hoopt in 2020 de eerste slachtoffers kennis te laten maken met dit systeem.
Nieuw beleid
In 2019 zijn er meerdere wijzigingen geweest in het beleid van het Schadefonds. De reikwijdte van het Schadefonds werd uitgebreid naar Caribisch Nederland en het werd voor naasten mogelijk om een aanvraag in te dienen voor affectieschade. Hieronder staan alle veranderingen op een rij.
Geïmplementeerd: affectieschade
Sinds 1 januari 2019 kunnen niet alleen nabestaanden, maar ook naasten van slachtoffers aanspraak maken op een financiële tegemoetkoming. Zij komen in aanmerking wanneer hun naaste slachtoffer is geworden van een geweldsmisdrijf met ernstig en blijvend letsel tot gevolg. Met verzekeraars is er veelvuldig overleg geweest over de onderlinge samenwerking. Over de consequenties van de nieuwe wetgeving vond overleg plaats met de twee lotgenotenorganisaties voor verkeersslachtoffers. Het nieuwe beleid is opgenomen in de beleidsbundel. Ook is er een nieuw aanvraagformulier opgesteld en zijn de communicatiemiddelen aangepast.
In 2019 ontving het Schadefonds 64 aanvragen voor affectieschade. 3 aanvragers ontvingen een toekenning en 47 aanvragers ontvingen een afwijzing. 14 aanvragen zijn nog in behandeling. Het grote aandeel afwijzingen is te verklaren vanuit het letsel van het slachtoffer. Vaak was dit letsel minder ernstig of van voorbijgaande aard.
Geïmplementeerd: Caribisch Nederland
Ook inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba kunnen sinds 1 april 2019 gebruikmaken van het Schadefonds. In de maanden voorafgaand zijn vele werkzaamheden verricht om op die datum te kunnen starten. Daarnaast zijn er (digitale) aanvraagformulieren en werkinstructies ontwikkeld. Verder werden er diverse communicatiemiddelen ontworpen. Bijvoorbeeld een website, folder, poster en animatie. Hiervoor werkte het Schadefonds nauw samen met de afdeling Communicatie van de Rijksdienst Caribisch Nederland. In 2019 zijn er 53 aanvragen gedaan. Hierop volgden 28 toekenningen en 3 afwijzingen. De overige 22 aanvragen zijn nog in behandeling.
Overig beleid
Verlengd : Subsidieregeling overvallen
Het Schadefonds voert sinds enkele jaren de Subsidieregeling overvallen uit. Deze regeling is bedoeld voor slachtoffers van een overval met geweld. Zij kunnen een subsidie ontvangen voor het nemen van preventieve maatregelen tegen een nieuwe overval. De regeling is sinds 2019 ook van toepassing in Caribisch Nederland (Bonaire, Sint Eustatius en Saba).
Na evaluatie van de regeling is besloten om deze per 1 juli 2019 met drie jaar te verlengen. Uit de evaluatie kwamen twee aanbevelingen naar voren: de regeling uitbreiden voor koeriers en het mogelijk maken om slachtoffers een voorschot te geven op de subsidie. Hierover vindt nog overleg plaats met de opdrachtgever.
In 2019 werden er voor de regeling 181 nieuwe aanvragen gedaan en 203 aanvragen behandeld. 75% van de aanvragen werd toegewezen.
Pilot Mensenhandel
Afgerond: Pilot Beoordelen aannemelijkheid slachtofferschap mensenhandel
Van 1 januari 2018 tot 1 januari 2019 vond de pilot ‘Beoordelen aannemelijkheid slachtofferschap mensenhandel’ plaats. Voor deze pilot behandelde een speciale subcommissie de aanvragen. De subcommissie bestond uit leden met deskundigheid op het gebied van mensenhandel. In totaal zijn er 81 aanvragen ingediend. Daarvan volgde op 41 aanvragen positief bericht en op 18 aanvragen negatief bericht. Daarnaast konden 18 aanvragen niet in behandeling worden genomen en werden 4 aanvragen ingetrokken.
Onderzoeksbureau Regioplan heeft de pilot met de betrokken partijen geëvalueerd. Hieruit bleek dat de subcommissie goed in staat was om tot een overeenstemmend oordeel te komen. De doelgroep met interesse in deze pilot bleek echter beperkt: de deskundigenberichten werden alleen door buitenlandse slachtoffers aangevraagd. Zij gebruikten het deskundigenoordeel veelal als ondersteuning voor verblijfsrechtelijke procedures. Hiermee bleek de reikwijdte van de pilot aanzienlijk beperkter dan vooraf beoogd.
Wijzigingen in de beleidsbundel en letsellijst
In 2019 zijn er diverse wijzigingen in de beleidsbundel en de letsellijst aangebracht. De meeste wijzigingen hielden verband met de invoering van de Wet affectieschade en de uitbreiding naar Caribisch Nederland. Ook waren er wijzigingen rondom psychisch letsel door waarneming, dood door schulddelicten, de kwaliteitseisen voor behandelaren van psychisch letsel, de beoordeling van psychisch letsel, letsels van de aangezichtsschedel, gebitsletsel, het vooronderstellen van letsel bij mensenhandel, de categorisering van mensenhandelzaken en de verwijzigingen naar artikel 6 van de Wet schadefonds geweldsmisdrijven. Bekijk alle wijzigingen hier.
Fact 2019: Aanvragen inzake aanslag
In 2019 is het draaiboek ‘Rol Schadefonds na een aanslag’ aangescherpt. Mocht er zich een aanslag voordoen, dan is het Schadefonds voorbereid om slachtoffers te informeren en aanvragen in behandeling te nemen. Ook heeft het Schadefonds de interne definitie van het begrip ‘aanslag’ aangepast.
De definitie luidt nu als volgt: Een misdrijf – al dan niet met een terroristisch oogmerk – waarbij één of meerdere onschuldige en willekeurige burgers slachtoffer zijn geworden en het misdrijf een grote impact heeft op de samenleving doordat, door de dreiging die uit is gegaan vanuit de dader, de burger het gevoel heeft kunnen hebben dat hij/zij net zo goed slachtoffer had kunnen zijn. Deze nieuwe definitie geldt per 1 januari 2020.
Naar aanleiding van de aanslag in een Utrechtse tram (18 maart 2019) heeft het Schadefonds meerdere aanvragen ontvangen en behandeld.
Samenwerking
In 2019 heeft het Schadefonds geïnvesteerd in relatiebeheer. Dit om de algemene samenwerking met ketenpartners te verbeteren en om het aantal kansrijke en volledige aanvragen te vergroten. Diverse ketenpartners hebben hier een belangrijke bijdrage aan geleverd.
Bij meerdere partijen is de aandacht voor slachtoffers toegenomen. Daarbij informeren ze slachtoffers steeds vaker en beter over het Schadefonds.
Wanneer slachtoffers aangifte doen bij de politie, ontvangen zij standaard de verklaring van rechten van het slachtoffer. Hierin wordt het Schadefonds expliciet genoemd. Daarnaast vond in de advocatuur een uitbreiding van de kosteloze toevoeging plaats. Van deze advocaten weet het Schadefonds dat zij slachtoffers actief doorverwijzen. Ook heeft Slachtofferhulp Nederland haar digitale ondersteuning uitgebreid. Al deze ontwikkelingen resulteerden in een hoger aantal aanvragen.
Samenwerking met Slachtofferhulp Nederland
Ruim de helft van de aanvragen vindt plaats na doorverwijzing van Slachtofferhulp Nederland. Het Schadefonds en Slachtofferhulp Nederland investeren in de relatie door regelmatig af te stemmen en elkaar op de hoogte te houden van wijzigingen en ontwikkelingen. In 2019 zijn er opnieuw medewerkers van Slachtofferhulp Nederland opgeleid tot ‘schadefondsspecialisten’. Verder zijn er bijeenkomsten georganiseerd om bij specifieke groepen medewerkers (waaronder de casemanagers) kennis op peil te houden. Ook heeft het Schadefonds in 2019 regelmatig voorlichting op locatie gegeven.
Samenwerking met Jeugdbescherming
Voor de samenwerking met Jeugdbescherming West (locatie Dordrecht) werden twee stagiairs ingezet: één bij jeugdbescherming en één bij het Schadefonds. Door deze samenwerking kan het personeel van Jeugdbescherming beter inschatten wanneer een aanvraag bij het Schadefonds wel of niet kansrijk is. Inmiddels heeft het Schadefonds via Jeugdbescherming meerdere aanvragen ontvangen en toegekend. Vanuit Jeugdbescherming is er interesse getoond in verdere samenwerking.
Samenwerking met de Nationale Politie
Uit onderzoek blijkt dat er in 2019 meer aanvragen binnenkwamen na contact van het slachtoffer met de politie. Dit komt doordat de politie slachtoffers informatie aanbiedt over slachtofferrechten. Hierin wordt het Schadefonds expliciet benoemd. Ook heeft het Schadefonds voorlichtingen gegeven aan de politie. Bij deze voorlichtingen was er aandacht voor de werkwijze van het Schadefonds en relevante casuïstiek.
Samenwerking met Centra Seksueel Geweld
Het Schadefonds heeft in 2019 samengewerkt met de Centra Seksueel Geweld. Aanleiding hiervoor was het initiatief van de ministeries van Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport tot het ontwikkelen van een (tijdelijke) vergoedingsregeling. Dit betreft een pilot, waarbij voor cliënten van de Centra Seksueel Geweld het eigen risico van de zorgverzekering wordt vergoed. In 2020 gaat de pilot van start.
Samenwerking met het CJIB
Om slachtoffers zo min mogelijk te belasten bij eventuele verrekeningen, werken het Schadefonds en het CJIB nauw samen. Ook in 2019 was er regelmatig overleg tussen het Schadefonds en het CJIB. Hierbij zijn afspraken gemaakt om relevante informatie eenvoudiger uit te wisselen. Het convenant met het CJIB, dat in 2018 werd geëvalueerd, is begin 2019 opnieuw ondertekend.
Magazine voor ketenpartners
In 2019 ontwikkelde het Schadefonds een Schadefonds-magazine voor ketenpartners. In dit magazine staat helder uitgelegd wat het Schadefonds doet en vertellen juridisch behandelaars over hun werk. Ook delen professionals en slachtoffers hun ervaringen met het Schadefonds. Het magazine wordt aan professionals uitgereikt tijdens voorlichtingen, werkbezoeken en congressen.
Commissie
Per 1 februari 2019 is mevrouw mr.drs. E.A.M. Govers, lid Raad van Bestuur GGZ Westelijk Noord-Brabant, toegetreden tot de Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven.
Verder bestaat de Commissie, net als in 2018, uit de volgende personen:
Voorzitter:
Dhr. mr. L.C.P. Goossens
Vice-voorzitter:
Dhr. prof. mr. S.D. Lindenbergh
Leden:
Dhr. mr. F.J. Beerling
Mevr. mr. J.R. Dierx
Dhr. mr. R.R. Knobbout
Dhr. prof. dr. C.H.C.J. van Nijnatten
Mevr. prof. dr. M. Olff
Mevr. mr. A.I. van Strien
Dhr. mr. O.P.G. Vos
In de eerste helft van 2019 kende het Schadefonds een subcommissie voor de pilot ‘Beoordelen aannemelijkheid slachtofferschap mensenhandel’. Deze bestond uit de volgende leden:
Dhr. mr. R.R. Knobbout
Mevr. mr. C.E. Dettmeijer-Vermeulen
Mevr. drs. A.H. Claassen
Mevr. mr. A. Koopsen
Dhr. dr. J.J.M. van Rij
Mevr. prof. mr. dr. C.R.J.J. Rijken
Mevr. dr. M.T.A. Tankink
De subcommissie is per 30 juni 2019 opgeheven vanwege het aflopen van de pilotperiode.
Korte vooruitblik 2020
Het Schadefonds verwacht dat ook in 2020 het aantal aanvragen hoog blijft. Het professioneel en tijdig verwerken van deze aanvragen heeft de hoogste prioriteit.
Naast het beslissen op de aanvragen, focust het Schadefonds zich op het verbeteren van de digitale aanvraagformulieren. Door aanvragers gerichter door het aanvraagproces te leiden, verwacht het Schadefonds het aantal kansrijke aanvragen te vergroten.
Ook krijgt het Schadefonds in 2020 te maken met twee nieuwe regelingen. Zo zal het Schadefonds de regeling Centra Seksueel Geweld gaan uitvoeren. Met behulp van deze regeling wordt voor slachtoffers die zich bij een Centrum Seksueel geweld melden het eigen risico van de zorgverzekering vergoed.
Op 21 februari 2020 werd bekend dat het Schadefonds de compensatieregeling rondom geweld in de jeugdzorg zal uitvoeren. Het Schadefonds is nauw betrokken bij het opstellen van deze regeling. Hiervoor zal ook beleid worden ontwikkeld.
Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel. Daarmee erkent het Schadefonds namens de samenleving vanuit de overheid het onrecht dat hun is aangedaan. Zo draag het Schadefonds bij aan herstel van vertrouwen en doet recht aan slachtoffers en hun naasten.