Hoofdstukken
Voorwoord
2024 was een intensief jaar waarin we onder andere werkten aan het verminderen van de werkvoorraad van aanvragen. Ook hebben we onze brieven herschreven op taalniveau B1, zodat de brieven eenvoudig, concreet en toegankelijk zijn voor een brede groep mensen. Commissievoorzitter Arlette Schijns en directeur Monique de Groot kijken terug op het afgelopen jaar en vertellen over wat we hebben bereikt.
2024 in cijfers
Aanvragen
In 2024 ontving het Schadefonds 10.200 aanvragen. Dit is 5% minder vergeleken met 2023. Het is niet duidelijk waarom het aantal aanvragen lager is. We proberen ervoor te zorgen dat het aantal niet verder daalt, want het aantal slachtoffers is niet verminderd. We willen zoveel mogelijk slachtoffers erkenning bieden voor het leed wat hen is aangedaan.
Totaal aantal aanvragen
Overige aanvragen
Beslissingen
Op elke aanvraag die we ontvangen nemen we een beslissing. In 2024 namen we meer beslissingen dan het aantal ontvangen aanvragen. Hierdoor is de werkvoorraad van aanvragen afgenomen en werd de doorlooptijd korter. Ook zien we dat het aantal afwijzingen is toegenomen. In 2025 gaan we onderzoeken wat de mogelijke oorzaken van deze stijging zijn.
2024
Totaal
13.168
2023
Totaal
11.819
2022
Totaal
11.342
Doorlooptijden
In maximaal 26 weken handelen we een aanvraag af, dit noemen we de doorlooptijd. We proberen een zorgvuldig afgewogen beslissing te nemen in minder weken. In 2024 was de doorlooptijd gemiddeld 14 weken, dit is één week korter vergeleken met 2023. Dit komt doordat extra medewerkers hielpen en door de daling van de werkvoorraad van aanvragen.
Uitgekeerde bedragen
In 2024 keerde het Schadefonds in totaal 24,7 miljoen euro uit. Dit is meer dan het jaar ervoor, omdat we in 2024 meer beslissingen namen. Het gemiddelde uitkeringsbedrag is lager, omdat er meer uitkeringen in de lagere letselcategorie waren. Daardoor is het gemiddelde bedrag ook lager.
Totaal uitgekeerd bedrag
(bedragen in miljoenen)
Gemiddeld uitkeringsbedrag
Ontvangsten CJIB
Soms krijgen slachtoffers die een tegemoetkoming ontvingen van het Schadefonds, nog een schadevergoeding van de dader. Als dat zo is verrekent het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) de nieuwe vergoeding met de eerdere tegemoetkoming van het Schadefonds. In 2024 waren er 1.627 verrekeningen. Dat is meer dan het jaar ervoor, waarin we 1.512 zaken verrekenden. In totaal ontving het Schadefonds 1.886.043 euro van het CJIB.
Aantal verrekeningen
Bedragen
Bureaukosten
In 2024 waren de bureaukosten van het Schadefonds 14.743.739 euro. De bureaukosten zijn gestegen omdat we extra medewerkers nodig hadden om de productiedoelstelling te halen en de werkvoorraad van aanvragen te verminderen. Ook zijn er projecten uitgevoerd om de dienstverlening te verbeteren en te voldoen aan de ICT-eisen, zoals informatiebeveiliging. Tot slot hadden we te maken met hogere lonen en prijzen.
Bureaukosten
Aantal telefoontjes
Telefonisch contact
Klachten
2024
Totaal
22
Bezwaren
2024
Totaal
763
2023
Totaal
715
2022
Totaal
579
Tijdelijke regeling geweld in de jeugdzorg
De Tijdelijke regeling financiële tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg is in 2023 afgerond. De staatssecretaris van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de minister voor Rechtsbescherming besloten dat slachtoffers van geweld in de jeugdzorg een aanvraag voor een financiële tegemoetkoming konden indienen bij het Schadefonds. Dit was mogelijk van 1 januari 2021 tot en met 31 december 2022. Eind 2024 liepen er nog 7 beroepszaken en 3 hoger beroepzaken.
Voorlichting
In 2024 gaven we ruim 20 voorlichtingen aan onder andere Slachtofferhulp Nederland, de politie, het Openbaar Ministerie, de advocatuur, het kennis- en expertisecentrum over sekswerk en mensenhandel (SHOP) en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Daarnaast gaven we ook gastcolleges op de Erasmus Universiteit, Universiteit Leiden en Hogeschool Rotterdam.
Aanvragen per misdrijfcategorie
Slachtoffers van verschillende soorten gewelds- of seksuele misdrijven kunnen bij het Schadefonds terecht. Voor mishandeling, inclusief huiselijk geweld, ontvingen we de meeste aanvragen (45,99%), gevolgd door misdrijven tegen de zeden (16,43%). Vergeleken met 2023 zien we weinig verandering.
2024
Totaal
100 %
2023
Totaal
100 %
2022
Totaal
100 %
Caribisch Nederland
Aanvragen
Slachtoffers kunnen een aanvraag indienen bij het Schadefonds voor geweldsmisdrijven die na 1 januari 2017 zijn gepleegd op Bonaire, Sint Eustatius en Saba. We ontvingen 23 aanvragen in 2024, waarvan de meeste voor misdrijven tegen het leven gericht, gevolgd door mishandeling. In totaal keerden we 71.500 euro uit.
Totaal aantal aanvragen
Aanvragen per eiland
Bonaire
Saba
Sint Eustatius
Beslissingen
Caribisch Nederland
2024
Totaal
29
2023
Totaal
26
2022
Totaal
25
Totaal uitgekeerd bedrag
Gemiddeld uitkeringsbedrag
Aanvragen per misdrijfcategorie
De aanvragen voor Caribisch Nederland zijn verdeeld in verschillende misdrijfcategorieën.
2024
Totaal
23
2023
Totaal
21
2022
Totaal
28
Stand van de uitvoering
In deze stand van de uitvoering gaan wij in op dilemma’s die wij ervaren in de uitvoering. We focussen op onze dienstverlening aan de aanvrager, waarbij we oog hebben voor maatwerk. We geven aan wat wij hier zelf aan kunnen doen en wat wij nodig hebben van anderen.
Dilemma's
Toekomst publieke dienstverlening: financiën en technologie
We ervaren spanning tussen financiën, maatwerk en de groei van de organisatie. We staan voor een persoonsgerichte aanpak voor onze aanvragers, waarbij de mens centraal staat. Tegelijkertijd is het ook belangrijk om te investeren, zodat we processen makkelijker kunnen maken, zonder kwaliteit te verliezen. De vraag is hoe we dit met elkaar kunnen combineren als er niet voldoende budget voor is. Dit is een uitdaging, waar we de kennis en ervaring van anderen voor gebruiken.
Wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb: knelpunt voor het Schadefonds
We hebben een uitvoeringstoets gedaan om te onderzoeken wat de gevolgen zijn van de aanpassingen in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) voor het Schadefonds. Deze toets geeft inzicht in hoe haalbaar en uitvoerbaar het wetsvoorstel is. Het grootste deel van de voorgestelde wijzigingen maakt al deel uit van onze werkwijze. Maar de uitbreiding over toegang tot het dossier vinden wij niet uitvoerbaar. Dit zou betekenen dat aanvragers alle stukken in hun dossier kunnen zien, inclusief interne documenten zoals beoordelingsformulieren. We hebben de uitkomsten en risico’s van de uitvoeringstoets gedeeld met het ministerie van Justitie en Veiligheid. De verwachting is dat het ministerie, op basis van alle uitvoeringstoetsen, het wetsvoorstel (deels) zal aanpassen.
Hardvochtigheden in de uitvoering
Kring der gerechtigden
Er zijn verschillen in wie een schadevergoeding kan vragen. In de Wet Affectieschade hebben naasten en nabestaanden, indien sprake is van een duurzame zorgrelatie in gezinsverband, recht op schadevergoeding. Hieronder vallen ook stief- en pleegrelaties. Echter stiefouders komen nu nog niet in aanmerking voor een tegemoetkoming van het Schadefonds.
Wat doen wij?
Hardheidsclausule in artikel 8 van de Wet schadefonds geweldsmisdrijven (Wsg)
Door toepassing van de hardheidsclausule in artikel 8 van de Wsg, kunnen we in uitzonderlijke gevallen toch een uitkering geven aan naasten en nabestaanden in een stiefrelatie. Deze oplossing is alleen niet geschikt voor alle gevallen.
Wat hebben we nodig van anderen?
Gelijktrekken Wsg en Wet Affectieschade
In december 2024 bood de staatssecretaris Rechtsbescherming het evaluatierapport Wet Affectieschade aan de Tweede Kamer aan. In de beleidsreactie staat dat broers en zussen ook recht moeten hebben op een vergoeding voor affectieschade. We willen dat de kring van gerechtigden in straf- en civiel recht hetzelfde is als bij het Schadefonds. Dit zou betekenen dat stieffamilie ook onder onze reikwijdte valt.
Gelijktrekken budgetten
In de beleidsreactie gaf de staatssecretaris ook aan dat hij de bedragen voor affectieschade gaat verhogen met ongeveer 12,5%. We vragen ons af wat dit kan betekenen voor de hoogte van de financiële tegemoetkoming van het Schadefonds. Ook in het rapport Donner is aandacht gevraagd voor het opnieuw indexeren van de uitkeringsbedragen van het Schadefonds. Het zou goed zijn als we niet alleen de reikwijdte, maar ook de bedragen beter op elkaar kunnen afstemmen.
Digitalisering gegevensuitwisseling tussen ketenpartners
Voor de beoordeling van de aannemelijkheid van het verhaal van de aanvrager dienen de aanleiding, toedracht en omstandigheden van wat is gebeurd met objectieve informatie te worden onderbouwd. Deze informatie wordt gedeeltelijk aangeleverd door de aanvrager, bijvoorbeeld door het meesturen van een aangifte. Regelmatig vragen we informatie op bij onder andere politie en het Openbaar Ministerie (OM). Bijvoorbeeld meldingen die zijn gedaan bij de politie of processen-verbaal van getuigen of bevindingen. Zonder informatie kan het gebeuren dat we de aannemelijkheid of de ernst van het letsel niet kunnen vaststellen. Het delen van informatie kan voor het slachtoffer het verschil maken tussen een toe- of afwijzing van het Schadefonds.
Wat doen wij?
Convenanten met politie en OM
Wij vinden het belangrijk dat aanvragers op tijd een zorgvuldig afgewogen beslissing van ons krijgen. We zijn hiervoor voor een groot deel afhankelijk van de gegevens bij de politie en het OM. Denk hierbij aan informatie uit het politieonderzoek. We hebben soms een volledig proces-verbaal nodig, een (tegen)aangifte, verslag van een informatie gesprek of eerder gedane meldingen. We hebben samenwerkingsafspraken met de politie en het OM om de uitwisseling van informatie te bevorderen. We geven ook voorlichting aan medewerkers van de politie en het OM over het Schadefonds en het belang van deze informatie-uitwisseling.
Wat hebben we nodig van anderen?
Privacybescherming
We willen aandacht vragen voor het dilemma tussen integrale dienstverlening en privacybescherming. De wens om vanuit verschillende organisaties integrale dienstverlening te bieden aan slachtoffers, komt niet altijd overeen met de privacy vereisten die gegevensuitwisseling tussen organisaties beperken.
Gedeelde prioriteit digitalisering
Het opvragen van dossierstukken doen we via beveiligd e-mailverkeer of door te bellen naar het Slachtofferloket politie of Informatiepunt Slachtoffers OM. Het digitaliseren van de uitwisseling van gegevens zou veel werk schelen voor alle betrokken partijen. We blijven hierover in contact met politie en OM.
Beleid
5 overkoepelende thema's uit het Meerjarenplan 2022-2026
In 2022 heeft het Schadefonds het meerjarenplan 2022-2026 opgesteld. Dit meerjarenplan gaat in op de thema’s en ambitie van het Schadefonds Geweldsmisdrijven voor de komende jaren. Omdat ontwikkelingen snel kunnen gaan en ook anders kunnen lopen dan voorzien kijken we ieder jaar hoe we ervoor staan en passen het zo nodig aan. In het meerjarenplan zijn vijf thema’s benoemd, waar we aan werken:
De juiste doelgroep persoonsgericht bereiken
Effectieve en efficiënte uitvoering
Duidelijke positie in de slachtofferketen
Ontwikkelen en delen van kennis
Moderne, effectieve en slagvaardige organisatie
Implementatie Wet seksuele misdrijven
Op 1 juli 2024 trad de Wet seksuele misdrijven (Wsm) in werking. Met deze wet vallen onder andere schuldverkrachting en schuldaanranding onder de reikwijdte van het Schadefonds. Hiervoor ontvingen we tot nu toe weinig aanvragen. We houden contact met ketenpartners zoals Slachtofferhulp Nederland en politie om te zien of we de komende tijd meer aanvragen kunnen verwachten.
Herijking uitvoeringsbeleid
In 2024 hebben we ons uitvoeringsbeleid aangepast en dit is vastgelegd in de Beleidsbundel. We hebben gekeken naar het beleid rondom het vooronderstellen van letsel. Op basis van wetenschappelijke inzichten en ervaringscijfers besloten we om bij sommige misdrijfcategorieën niet langer automatisch letsel te vooronderstellen. De Wet seksuele misdrijven is ook in de Beleidsbundel vastgelegd.
Niet voor, maar met burgers
In 2024 hebben we nieuwe online aanvraagformulieren laten zien aan een klankbordgroep voor feedback. Via een gebruikersonderzoek kregen we inzicht in hoe de nieuwe aanvraagformulieren worden ervaren en waar ze verbeterd kunnen worden. Op basis van de resultaten hebben we de formulieren aangepast. We zijn ook gestart met het maken van animaties om bezoekers van de website uitleg te geven over onze werkwijze. Dit doen we om beter aansluiting te vinden bij kwetsbare groepen, zoals mensen met een verstandelijke beperking, mensen met een visuele beperking en laaggeletterden. De eerste animatie is via een onderzoeksbureau aan een aantal burgers getoond. De ervaringen van deze burgers zijn gedeeld met het ontwerpbureau, en we nemen deze mee bij de verdere ontwikkeling van de animaties.
Doorontwikkeling dienstverlening
Op onze website staan twee vernieuwde hulpmiddelen: de ‘korte vragenlijst’ (dit was eerder de ‘quickscan) en de ‘formulierenkiezer’. Deze helpen bij keuzes zoals: ‘Is het zinvol een aanvraag te doen?’ en ‘Welk formulier kan ik het beste gebruiken?’. Hiermee willen we bezoekers de juiste richting wijzen en ervoor zorgen dat we meer kansrijke aanvragen ontvangen. De korte vragenlijst is uitgebreider en gebruikersvriendelijker gemaakt. Dankzij de formulierenkiezer hoeft de aanvrager niet zelf een lijst met formulieren door te nemen, maar komt deze door het beantwoorden van een aantal vragen direct bij het juiste formulier.
Onderzoeken
In 2024 zijn twee onderzoeken gestart, omdat we willen weten hoe aanvragers onze dienstverlening ervaren. In 2022 hebben we een 0-meting uitgevoerd om de beginsituatie vast te stellen. In 2024 startten we met de 1-meting, zodat we de resultaten kunnen vergelijken met de 0-meting. Hierin staan vragen over de nieuwe online aanvraagformulieren en de herschreven brieven. Ook is het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) een doelgroeponderzoek gestart in opdracht van het Schadefonds. Beide onderzoeken worden in 2025 afgerond.
Kennisdeling
We vinden het onze taak om kennis en ervaring te delen met anderen. Het is inspirerend en het draagt bij aan het verbeteren van de dienstverlening aan burgers, zowel nationaal als internationaal. We gaven een presentatie en deden mee aan deelsessies bij de bijeenkomst van European Network for Victims Rights (ENVR) in Boedapest in november 2024. Ook namen we deel aan het rondetafelgesprek concept-afwegingskader onverplichte tegemoetkomingen dat de Raad van State organiseerde. De procureur-generaal van Aruba kwam langs om meer te horen over onze organisatie(structuur) en de wetgeving, als voorbereiding op het mogelijk inrichten van een Schadefonds op Aruba.
Samenwerking
We blijven samenwerken met verschillende ketenpartners en we zijn betrokken bij de doorontwikkeling van mijnslachtofferzaak.nl.
Samenwerking met Slachtofferhulp Nederland
Slachtofferhulp Nederland (SHN) is voor het Schadefonds een belangrijke doorverwijzer. SHN dient veel aanvragen in voor slachtoffers. In 2024 gaven we meerdere voorlichtingen en we startten met het uitwisselen van informatie ter verbetering van de dienstverlening. Ook hadden we bijeenkomsten van SHN over hun nieuwe Meerjarenplan.
Samenwerking met lotgenotenorganisaties
Met de Federatie Nabestaanden Geweldslachtoffers (FNG) hadden we ons jaarlijks overleg. Ook namen we deel aan de door hen georganiseerde landelijke bijeenkomsten, zoals Lichtjesavond en de Dag Herdenken Geweldsslachtoffers. Lichtjesavond is een herdenkingsdienst voor nabestaanden van slachtoffers van geweldmisdrijven. Op de Dag Herdenken Geweldsslachtoffers komen lotgenoten samen om steun te vinden bij elkaar en om hun dierbaren te herdenken. We vinden het belangrijk om hierbij aanwezig te zijn om respect te tonen en om het Schadefonds onder de aandacht te brengen.
Samenwerking met politie en Openbaar Ministerie
Voor de beoordeling van de aanvragen is het Schadefonds voor een groot deel afhankelijk van informatie van politie en het Openbaar Ministerie (OM). We hebben regelmatig contact met beide organisaties en delen informatie. Bij de slachtofferloketten van de politie geven we presentaties en bij het OM brengen we werkbezoeken op verschillende locaties om kennis uit te wisselen.
Samenwerking met het CJIB
Om de uitbetaalde tegemoetkoming van het Schadefonds te verrekenen met de geïncasseerde schadevergoeding door het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) zijn onze systemen aan elkaar gekoppeld. Deze koppeling is in 2024 vernieuwd, waardoor de gegevensuitwisseling is verbeterd.
Commissie
In 2024 is mevr. mr. S. de Lint MSc benoemd als lid van de Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven en nam commissielid dhr. dr. P.H. Zuurbier afscheid van de Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven.
Eind 2024 bestond de Commissie uit de volgende personen:
Voorzitter
Mevr. mr. A.J.J.G. Schijns
Leden
Mevr. mr. J.R. Dierx
Mevr. S. Dijkstra PhD
Mevr. mr. drs. E.A.M. Govers
Mevr. mr. S. de Lint, MSc
Dhr. mr. F. de Nerée tot Babberich
Dhr. dr. J.J.M. van Rij
Mevr. mr. A.I. van Strien
Dhr. mr. O.P.G. Vos
Vooruitblik 2025
Uitvoering regeerprogramma: psychisch geweld onder reikwijdte Schadefonds
In het regeerprogramma staat dat slachtoffers van psychisch geweld vanaf midden 2025 onder de reikwijdte van het Schadefonds vallen. Hiervoor kijken we naar de juridische grondslag, de afbakening van psychisch geweld, de samenwerking met bestaande en eventueel nieuwe ketenpartners, het beleid en de werkwijze. Na dit onderzoek werken we alles uit en maken we een plan voor de uitvoering. De datum van de uitvoering is nog niet bekend. Het is ook belangrijk om te kijken naar het wetsvoorstel, dat is aangekondigd door de staatssecretaris Rechtsbescherming, om psychisch geweld zelfstandig strafbaar te stellen. We verwachten voor de zomer 2025 meer informatie over het wetsvoorstel.
Uitvoering Wet seksuele misdrijven
Op 1 juli 2024 trad de nieuwe Wet seksuele misdrijven (Wsm) in werking. We houden bij hoe dit verloopt. Ook kijken we naar de impactanalyse die onderzoeksbureau Significant uitvoerde met een korte termijn effect (3 maanden na implementatie) en een lange termijn effect. Het korte termijn effect zou het gevolg zijn van de media campagne over de Wsm. De resultaten van de evaluaties delen we met het departement. Halverwege 2025 voeren we een invoeringstoets uit. We bekijken hoe de nieuwe regelgeving in de praktijk werkt en wat voor gevolgen dit heeft voor de doelgroep en de uitvoering.
Herijken uitvoeringsbeleid
In 2025 kijken we of het beleid voor shockschade aangepast moet worden. Dit is een vorm van psychische schade die ontstaat wanneer iemand, meteen of vlak erna, wordt geconfronteerd met een traumatische gebeurtenis, zoals een misdrijf. We onderzoeken of er knelpunten zijn bij de uitvoering van het beleid voor de tienjaarstermijn. Beleidswijzigingen verwerken we in onze Beleidsbundel en de Letsellijst.
Behoud gezonde werkvoorraad
In 2024 zijn we begonnen met het verminderen van de werkvoorraad van aanvragen. We verwachten dit in het voorjaar 2025 af te ronden. Daarna zorgen we ervoor dat de werkvoorraad constant blijft, voor een optimale behandeltermijn. We kijken nog welke voorwaarden nodig zijn om de werkvoorraad op het juiste niveau te houden.
Dienstverlening: de aanvrager centraal
Begin 2025 zijn de resultaten van de 1-meting aanvragerbejegening bekend. In 2022 hebben we een 0-meting uitgevoerd om de beginsituatie vast te stellen. Met de resultaten van de 1-meting kunnen we kijken of de verbetermaatregelen die we hebben genomen het gewenste effect hebben gehad. We kunnen bijvoorbeeld ook de impact van de online aanvraagformulieren en de brieven op taalniveau B1 onderzoeken. We beginnen met de aanbevelingen, waarbij we zorgen voor een haalbare planning en uitvoerbaarheid. Capaciteit en middelen zijn hierbij belangrijke voorwaarden. In januari 2025 ontvangen we de resultaten van het doelgroeponderzoek dat het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) uitvoert. In dit onderzoek vergelijken we onze data met die van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). We willen weten of we de (potentiële) doelgroep bereiken die binnen onze reikwijdte van de wet valt en hoe die zich verhoudt tot de diversiteit binnen de potentiële doelgroep.
Onderzoek afwijzingspercentage
Onze missie is om bij te dragen aan de erkenning van slachtoffers van gewelds- of seksuele misdrijven, onder andere door een tegemoetkoming te geven. We merken dat het aantal afwijzingen steeds hoger wordt, wat betekent dat meer aanvragers geen tegemoetkoming krijgen. Dat past niet bij onze missie. In 2025 gaan we onderzoeken wat de mogelijke oorzaken van deze stijging zijn. Op basis van de resultaten van dit onderzoek bekijken we welke maatregelen we kunnen nemen om het aantal afwijzingen te verminderen.
Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers van gewelds- en seksuele misdrijven, nabestaanden en naasten. Met deze uitkering erkent het Schadefonds namens de overheid het onrecht dat zij hebben meegemaakt. Zo dragen wij bij aan het herstel van hun vertrouwen in de samenleving.